İstanbul Sanayi
Odası'nun (İSO), ikinci 500 araştırmasında ilk sırayı, 223,7 milyon liralık
üretimden satışı ile Emas Makina aldı…
İstanbul Sanayi
Odası (İSO), Haziran başında kamuoyu ile paylaştığı 'İSO Türkiye'nin 500 Büyük
Sanayi Kuruluşu-2015' araştırmasının ardından, araştırmanın ikinci ayağı olan
'Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'nın 2015 yılı
sonuçlarını açıkladı. 2015 yılında İSO İkinci 500'ü oluşturan sanayi
şirketlerinin 2014 yılında 71,8 milyar lira olan üretimden net satışları 2015
yılında yüzde 5,3 oranında artarak 75,6 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu
veriler, enflasyon ve GSYH deflatörü ile karşılaştırıldığında, 2015 yılında
sanayi büyümesinin sınırlı kaldığını ortaya koydu.
İSO İkinci 500'de FAVÖK mutlak büyüklüğü, 2015'te 10,4 milyar TL olarak
hesaplandı. 2014 yılında bu büyüklük 8,9 milyar TL idi. Böylece İSO İkinci 500,
bir önceki yıla göre FAVÖK büyüklüğünü yüzde 16,5 oranında artırdı. Kısacası
sanayiciler, son iki yılda FAVÖK oranlarındaki iyileşmeye ağırlık vererek 2014
ve 2015 yıllarında İSO İkinci 500'ün FAVÖK oranlarını iyileştirme başarısı
gösterdi. 2015 yılında sanayicilerimiz esas faaliyetlerinden elde ettiği karını
da 2014 yılına göre artırdı. Faaliyet karının net satışlara oranı son yılların
en yüksek düzeyi olan yüzde 8,5'e ulaştı. Böylece sanayici 2014 yılında 6,2
milyar TL olan faaliyet karını yüzde 19,9'luk bir artışla 7,4 milyar TL'ye çıkarmayı
başardı. Fakat benzer şekilde finansman giderleri de artarak net satışlara
oranla yüzde 3,2'den yüzde 4,3'e, yani 2 milyar 581 milyon liradan 3 milyar 785
milyar liraya yükseldi. Sonuç olarak faaliyet karlarındaki artışa rağmen
finansman giderlerindeki yüksek artışın etkisiyle, İSO İkinci 500'ün
karlılıklarında da, tıpkı İSO Birinci 500'deki gibi düşüş yaşandı.
Bu sonuçlar, İSO 500'de de görülen finansman gideri sorununun, İkinci 500
Büyük'te de kendini gösterdiğini ortaya koydu. Sanayiciler binbir emekle
oluşturdukları faaliyet karının büyük bölümünü finansman gideri olarak harcamak
zorunda kaldı. Finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 46,6 artması
bunu açıkça gösterdi. Sanayici elde ettiği 7,4 milyar TL'lik faaliyet karının
3,8 milyar lirasını, bir başka ifadeyle yüzde 51,1'ini, finansman gideri olarak
harcadı.
Sanayicinin yaşadığı finansman sıkıntısı, İSO İkinci 500 verilerinin ortaya
koyduğu bu tablo ile biraz daha açıkça görülüyor. Tıpkı İSO 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu'nda olduğu gibi İSO İkinci 500'de de sanayicinin AR-GE yaparak,
yatırım yaparak, istihdam yaratarak, risk alarak kazandığı paranın yarısından
fazlasını, yüzde 51,1'ini, finansman gideri olarak kaybettiği anlaşılıyor.
İSO İkinci 500'ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer
dağılımına baktığımızda en sevindirici gelişme, yüksek teknoloji yoğunluklu
sanayiler grubunun payının bir önceki yıla göre artmış olması olarak görüldü.
2014 yılında yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun yüzde 4,3 olan
payı, 2015 yılında yüzde 6,6'ya yükseldi. Bu itibarla İSO 500'de orta-yüksek ve
yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 22,1'de kalırken, İSO İkinci
500'de bu payın artarak yüzde 30,7 olması önemli bir göstergedir.
Şirketlerin teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer dağılımında
en yüksek payı yüzde 42,3 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu aldı.
Bu grubun 2014 yılı payı yüzde 45'ti. İSO İkinci 500 içinde yaratılan katma
değer itibarıyla en yüksek ikinci payı yüzde 26,9 ile orta-düşük teknoloji
yoğunluklu sanayiler grubu oluşturdu. Bu grubun 2014 yılı payı da yüzde
26,1'di. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı 2014 yılında
yüzde 24,6 iken 2015 yılında yüzde 24,1'e indi.
2015 yılında anket yoluyla elde edilen veriler, İSO İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu'nun AR-GE harcamalarının 283,6 milyon TL olduğunu ortaya koydu. Bu
rakam 2014 yılındaki anket verileri ile ölçülen 223,4 milyon TL tutarındaki
AR-GE harcamalarına göre yüzde 26,9 oranında bir artışı ifade ediyor. 2015 yılında
anket verileri ile toplanan AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı da
2014 yılında yüzde 0,31 iken 2015 yılında da yüzde 0,37 oldu.
AR-GE harcaması yapan kuruluşların sayısına baktığımızda, bu konuda da artan
bir ilgi olduğu dikkat çekti. Bu verideki 2012 yılından bu yana ortaya çıkan
rakamlar, sanayi kuruluşlarının her geçen yıl AR-GE harcamalarına biraz daha
fazla katılım gösterdiğini ortaya koydu. Son dört yıldır istikrarlı bir şekilde
artan bu rakam bir önceki yıla göre 18 şirket daha artarak 180'e çıktı. 2015
yılında özkaynakların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 39,5'e indi, toplam
borçların payı yüzde 60,5'e yükseldi. Bu veriler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu'nun, küresel gelişmelerin de etkisiyle 2015 yılında yaşanan mali dalgalanmalardan
olumsuz etkilendiğini gösterdi. Buna bağlı olarak sanayi kuruluşlarının 2015
yılındaki özkaynak olanaklarının yeni yatırımları için zayıf kaldığı görüldü.
Sanayimiz ile ilgili göstergelerden biri de duran varlıklar ile dönen varlıklar
arasındaki döngüdür. 2015 yılında duran varlıkların toplam varlıkların içindeki
payı yüzde 38,6 iken, dönen varlıkların payı da yüzde 61,4 olarak tespit
edildi. Bu veri, İSO İkinci 500 Büyük Kuruluşu'nun 2015 yılındaki yatırımlarını
istenen ölçüde artıramadığını gösterdi.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun borçlanma yapısına bakıldığında,
sanayi kuruluşlarının uzun vadeli borçlanmakta zorlandıkları görüldü. Bu
çerçevede İSO İkinci 500'ün kısa vadeli mali borçları yüzde 12,5 arttı. Uzun
vadeli mali borçlardaki artış oranı ise yüzde 3,3 oldu. Bu da sanayi
kuruluşları açısından uzun vadeli kaynak bulma imkânının azaldığına işaret
etti. İSO İkinci 500'de kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlara oranı
da yüzde 50 olarak gerçekleşti.
İSO İkinci 500'ün FAVÖK verileri karlı şirket sayısında iyileşmeye işaret etti.
Faiz, amortisman ve vergi öncesi kara göre 2014 yılında 480 olan karlı şirket
sayısının 2015 yılında 483 şirkete çıktığı görüldü. Dönem kar ve zarar toplamı
açısından ise 398 şirket kar ederken, 102 kuruluş da zarar ettiğini açıkladı.
Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamındaki istihdam ve ücret
hareketlerine bakıldığında ücretler yüzde 11,8 oranında arttı. 2014 yılında 224
bin 437 olan istihdam da 2015'te 218 bin 601 olarak gerçekleşti. İSO İkinci 500
içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı son 12 yıldır 75 ile 65
arasında gidip geliyor. İSO İkinci 500'de yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı
2015 yılında 67 oldu.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2015 yılında üretimden
satışlara göre ilk sırada 223 milyon 718 bin liralık üretimden net satışlarıyla
Emas Makina yer aldı. Emas'ı 223 milyon 668 bin lira ile Or-pa Pazarlama ve
Tekstil izledi. Üçüncülük, 223 milyon 171 bin lira ile Güçlü Fındık'ın oldu.
Araştırma sonuçlarına göre, İSO İkinci 500 Büyük'ün ihracatı, 2015'te 7,9
milyar dolar olarak gerçekleşti. En yüksek ihracat yapan şirketler
sıralamasında, 84 milyon 739 bin dolarlık ihracatıyla ATK Tekstil birinci oldu.
TYH Uluslararası Tekstil 80 milyon 540 dolar ile ikinci sırada yer alırken,
üçüncü sıradaki şirket isminin açıklanmasını istemedi.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun özel sektör/kamu dağılımında bir
önceki yıla göre bir değişiklik olmadığı ve kamu kuruluşu sayısının yine altıda
kaldığı gözlenirken İSO İkinci 500'den İSO Birinci 500'e çıkan firma sayısı 38
oldu. Bu yıl İSO İkinci 500 listesine 86 yeni firma girdi. Bunlardan 24
tanesini İSO Birinci 500'den İSO İkinci 500'e düşen sanayi kuruluşları
oluşturuyor. Bu arada listeye bu yıl İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı
62 olarak gerçekleşti.
Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu verileri de tıpkı Türkiye'nin 500
Büyük Sanayi Kuruluşu gibi, kendi içinde çok farklı bilgiler ve sonuçlar
içermektedir. Geçen ay İSO 500 verilerini açıklarken vurgulandığı gibi; İSO
İkinci 500 Büyük verileri ile ilgili de geçmiş yıllardaki araştırmaların
ışığında yeni bir araştırma serisi başlatılacaktır. Yani hem İSO 500 ve hem de
İSO İkinci 500 için tematik konularda check-up yapılacaktır. Bu çerçevede
araştırmaların daha spesifik konulardaki çarpıcı sonuçları önümüzdeki aylarda
kamuoyu ile paylaşılacaktır.
DETAY HABER
08.08.2016
