Merkez
Bankası raporuna göre, 2015 yılı dördüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin
toplam finansal varlıkları 7 milyar 641 milyon TL, yükümlülükleri ise 8 milyar
650 milyon TL düzeyinde gerçekleşti…
Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası (TCMB), 2015 yılı 4'üncü çeyrek 'Finansal Hesaplar Raporu'nu
açıkladı. Buna göre; 2015 yılı dördüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin toplam
finansal varlıkları 7 milyar 641 milyon TL, yükümlülükleri ise 8 milyar 650
milyon TL düzeyinde gerçekleşerek, finansal varlık ve yükümlülüklerin farkından
oluşan net finansal değer 1 milyar 9 milyon TL düzeyine ulaştı ve genel ekonomi
net borçlu pozisyonunu sürdürdü. Toplam ekonominin finansmanı, büyük ölçüde
dünyanın geri kalanı (yurt dışı) ve hanehalkı tarafından sağlandı.
2010 yılı ile 2015 yılının dördüncü çeyreği arasındaki dönemde, hanehalkı ve
dünyanın geri kalanı finansal fazla verirken, finansal olmayan kuruluşlar ve
genel yönetim finansal açık verdi. Diğer taraftan, finansal kuruluşlar,
üstlendiği finansal aracılık faaliyetleri nedeniyle sıfıra yakın bir net
finansal değer ile yatay bir seyir izledi.
Sektörler itibarıyla finansal varlık ve yükümlülükler incelendiğinde; finansal
kuruluşların varlık, finansal olmayan kuruluşların ise yükümlülük tarafında en
büyük sektör olduğu görüldü.
Finansal araç dağılımında önemli bir değişiklik gözlenmeyerek varlık ve
yükümlülüklerde en ağırlıklı araç krediler ile hisse senetleri ve özkaynaklar
oldu. 2010 yılı ile 2015 yılı dördüncü çeyreği karşılaştırıldığında ise en
büyük değişikliğin varlık tarafında yüzde 4'lük artış ile kredilerde,
yükümlülük tarafında ise yüzde 14'lük azalış ile hisse senetleri ve
özkaynaklarda olduğu gözlendi.
Akım veriler incelendiğinde; 2015 yılı dördüncü çeyreğinde, en yüksek net akım,
yükümlülük artışı olarak finansal olmayan kuruluşlarda gözlenmiş olup, büyük
bir kısmı yükümlülüklerdeki değerleme artışından kaynaklandı. Finansal
kuruluşların net akımlarında varlıklardaki değerleme azalışı etkili olurken,
dünyanın geri kalanında yükümlülük işlemlerindeki azalış belirleyici oldu.
Hanehalkı
Hanehalkı finansal varlıklarının 2014 yılı sonuna göre 2015 yılının
dördüncü çeyreğinde artış gösterdiği ve bu artışın büyük kısmının mevduat
kaleminde gerçekleşen işlemlerden kaynaklandığı görüldü. Sigorta teknik
rezervlerindeki artış da işlem kaynaklı oldu. Varlıkların diğer önemli
kalemleri olan hisse senetleri ve özkaynaklarda ise işlem kaynaklı çıkışlar ile
birlikte değerlemede artış gözlendi. Öte yandan, hanehalkı yükümlülüklerinin ağırlıklı
olarak krediler kaynaklı işlemlerden olmak üzere arttığı görüldü.
Hanehalkı finansal varlık ve yükümlülük yapısına 2010-2015 dönemi olarak
bakıldığında önemli bir değişiklik gözlenmedi. Finansal yatırımlarda en göze
çarpan araç ağırlıklı olarak (yüzde 79) mevduatlar oldu, bunu hisse senetleri
ve özkaynaklar izledi, ancak bu kalemin toplam finansal yatırımlardaki payı
yıllar içinde geriledi, sigorta teknik rezervlerinin payı ise arttı. Bu
değişim, hanehalkının daha uzun vadeli yatırım araçlarına yöneldiği şeklinde
değerlendirildi.
Hanehalkı net finansal değeri 2015 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki döneme
göre yüzde 12 oranında artış gösterdikten sonra son çeyreklik dönemde yüzde 3
oranında geriledi. Hanehalkı borçluluğuna ilişkin göstergelere bakıldığında,
2013 yılından sonra iyileşme, sonrasında ise sabit bir seyir izlediği görüldü.
İlgili dönem sonrasında hanehalkı borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYİH)
oranı yüzde 20'ler civarındaki seyrini korudu, borcun harcanabilir gelire oranı
2015 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki döneme göre bir puan artış
göstererek yüzde 52'ye yükseldi, toplam finansal varlıklara oranı ise yüzde
42'den yüzde 43'e çıktı.
Hanehalkı yükümlülüklerinin GSYİH'ya oranına bakıldığında; 2015 yılının sonunda
Türkiye'nin karşılaştırma yapılan 19 ülke arasında borçluluk düzeyi en düşük
ülke olduğu gözlendi.
Finansal Olmayan Kuruluşlar
Finansal olmayan kuruluşların finansal varlıklarındaki azalış gerçekleşen
işlemlerden kaynaklanmakta olup, yükümlülüklerde ise değerleme ve işlemlerin
katkılarının yakın ve ters yönlü olduğu gözlendi. Şöyle ki; sektörün finansal
varlıkları 2015 yılı dördüncü çeyreğinde 2014 yılı sonuna göre toplamda 210
milyar TL azalış gösterdi. Bu azalışın 294 milyar TL'si gerçekleşen işlemlerden
kaynaklanmakta, ancak değerlemedeki 84 milyar TL'lik artış işlem kaynaklı
negatif etkiyi bir miktar sınırlandı. Aynı dönem için toplam yükümlülüklerde
işlemlerden kaynaklı azalışlar değerleme kaynaklı artışlar ile dengelendi.
2015 yılı dördüncü çeyreklik döneminde, finansal olmayan kuruluşların varlıklar
tarafındaki en önemli kalemini; ticari kredi ve avanslar ile diğer kalemlerin
toplamından oluşan diğer alacaklar (yüzde 47) oluşturdu. Hisse senetleri ve
özkaynakların payı yüzde 38, para ve mevduatların payı ise yüzde 13 oldu.
Yükümlülük tarafında ise hisse senetleri ve özkaynak ihracı yoluyla yapılan
finansmanın toplam yükümlülükler içindeki payı yüzde 32, diğer borçların oranı
yüzde 33, kullanılan kredilerin payı ise yüzde 35 olarak gerçekleşti.
Finansal olmayan kuruluşların net varlıklarındaki değişim 2015 yılı ikinci
çeyreğinde bir önceki döneme göre yüzde 13 seviyesine ulaşırken yıl sonunda
yüzde 2 seviyesine geriledi. Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYİH'ye
oranı 2015 yılı dördüncü çeyreğinde bir miktar azalış göstermekle birlikte
borçların toplam finansal varlıklara oranı artış eğilimini sürdürdü.
Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYİH'ye oranları çeşitli ülkelerle
karşılaştırıldığında, 2015 yılı dördüncü çeyreğinde, Türkiye'nin borçluluk
düzeyi düşük ülkeler arasında yer aldığı gözlendi.
Sonuç
2015 yılı dördüncü çeyreğinde, Türkiye ekonomisi net borçlu pozisyonunu
sürdürürken, hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansman sağlayan iki ana
sektör oldu. En borçlu sektör, finansal olmayan kuruluşlar olurken, bunu
merkezi yönetim izledi ve diğer tüm sektörler net alacaklı pozisyonlarını
korudu. Bu dönemde, hanehalkı net finansal değeri sınırlı miktarda gerilerken,
finansal olmayan kuruluşların pozisyonu sabit bir seyir izledi. AB ülkeleri ve
ABD'nin oluşturduğu ülkeler ile karşılaştırıldığında, Türkiye'de finansal
olmayan kuruluşların borçluluk düzeyinin Euro Bölgesi ortalamasına yakın ve
düşük seviyeli ülkeler arasında olduğu dikkat çekti.
DETAY HABER
20.07.2016
